نقد و بررسی فیلم موسس ( The Founder ) کشورگشایی به روش مک دونالد

“بنیان‌گذار” افسانه‌ای ترش و شیرین به سبک قدیمی‌تر راجع به سرمایه‌داری خوب و بد را در آمریکا به نمایش می‌گذارد. اینکه چگونه ری کروک با استفاده از ایده‌ی ناب مک و دیک مک دونالد – برادرانی که اولین مک دونالد را ساختند – ثروت خود را ساخت، ایده اصلی این فیلم را تشکیل می‌دهد.

خلاصه داستان: این فیلم درباره ی ری کراک است که او با جاه طلبی، دانایی اقتصادی و پشتکار خود برادران مک‌دونالد را ترغیب به گسترش این مجموعه عظیم کرد.

یکی از مشهورترین و شاید بتوان گفت، موفق ترین رستوران زنجیره ای دنیا « مک دونالد » می باشد. مجموعه رستوران های مک دونالد که نخستین شعبه آن در آمریکا بنیان نهاده شد، طی سالها فعالیت مستمر توانسته در تمام نقاط دنیا شعبه های متعددی ایجاد نماید و میلیاردها دلار گردش مالی را در هر سال رقم بزند. ویژگی ممتاز و منحصر به فرد رستوران های مک دونالد، کیفیت و سرعت خدمات دهی به مشتریانش و همچنین قیمت بسیار ارزان همبرگرهایش می باشد که این بِرند را از بیش از نیم قرن پیش تا به امروز، به انتخاب اول مردم برای فست فود تبدیل کرده است.

تاریخ بعضی اوقات این برادران را ساده‌لوح دانسته، تقریبا شبیه پتسی‌ها (افراد فریب خورده) نشان داده است. در مقابل، فیلم “بنیان‌گذار”، پیشنهاد می‌کند که مک دونالد سال‌های دور، آنقدر قدرت نداشته که بتواند به آن چیزی تبدیل شود، که امروز هست. برادران از آنچه ساخته‌ بودند، رضایت داشته و با احتیاط با آن برخورد می‌کردند اما آنچه مک دونالد را به تأمین کننده‌ی همبرگرهای ۳۰ ثانیه‌ای تبدیل کرد، اشتیاق و پشتکار ری کروک بود.

ری کروک در سال ۱۹۵۴ تلاش می‌کند تا میکسرهای جدید و عجیبی را بفروشد. او زمینه لازم را فراهم کرده است، اما مشتریان از او خرید نمی‌کنند. این مسیر طاقت فرسای فروش به مشتریان ناراضی و بی‌علاقه، زمانی تغییر می‌کند که با او یک مشتری برگر فروش شلوغ در سان برناردینو، کالیفرنیا، به نام مک دونالد مواجه می‌شود. جایی که بسیاری از مشتریان خندان، از طریق خطوط صف‌های طولانی حرکت می‌کنند تا تنها یک همبرگر و چند سیب‌زمینی بخرند و در همان فضای رستوران، غذای خود را میل کرده و بروند.

ری کروک از مشارکت مردم تحت تأثیر قرار گرفته است. اما بیشتر با کارآیی یکپارچه سیستم سرویس‌دهی مک دونالد که با نام  ” Speedee McDonalds ” درگیر می‌شود. برادران، ری را وارد کار خود می‌کنند و به او نشان می‌دهند که چگونه این کار انجام شده است. اما نمی‌فهمند که این اولین قدم در راه از دست دادن این کسب و کار زیبا هستند. دوست داشته باشیم یا نه، ری کروک کسی است که راه رسیدن مک دونالد به آنچه امروز هست را طرح‌ریزی کرده و برای آن تلاش کرده است.

داستان فیلم « موسس » اما درباره برادران مک دونالد نیست بلکه درباره مغز اقتصاد مک دونالد یعنی ری کراک است که مک دونالد را گسترش داد و سالها بعد در هنگام درگذشت، بیش از 7 هزار شعبه از این رستوران ایجاد شده بود و ده ها هزار کسب و کار کوچک و بزرگ در کنارش رونق گرفته بودند. کراک به جهت سالها فعالیت در بخش اقتصادی و بازاریابی، به تمام جزئیات و روش های انجام اینکار آگاه بود و این تجربه به همراه ویژگی های منحصر به فرد رستوران مک دونالد سبب ایجاد مهمترین رستوران زنجیره ای در جهان گردید. فیلم « موسس » درباره روند ورود و بسط و گسترش مک دونالد توسط کراک می باشد. داستان فیلم از این قرار است :

ری کراک ( مایکل کیتون ) مردی است که سالهای زیادی از زندگی اش را در کار تجارت یک دستگاه مخلوط کن مخصوص گذرانده است اما با اینحال، او هنوز به ثروتی که مد نظرش بوده دست پیدا نکرده و به همین جهت خیلی زندگی خوشحالی ندارد. با اینحال زمانی که او سفارش غیر منتظره 8 دستگاه مخلوط کن را از رستوران کوچک سن برناردینو دریافت می کند، تصمیم می گیرد به محل حضور این رستوران برود تا ببیند چه چیز باعث شده تا به این تعداد مخلوط کن نیاز پیدا کنند و…    

« موسس » اثری است که زندگی ری کراک و مسیر موفقیت او را ترسیم می نماید اما در ایجاد این تصویر دچار تناقضاتی می شود که البته در بخش تصویر دچار لطمه ای نشده اما تماشاگر آگاه چنانچه از وضعیت کنونی رستوران های مک دونالد آگاه باشد به خوبی متوجه این تناقضات در داستان خواهد شد. فیلم جدید لی هنکاک ، در به تصویر کشیدن جاه طلبی های کراک بهترین عملکرد ممکن را دارد و تصویری از او ارائه می دهد که شاید بتوان آن را نسخه کنترل شده تر جوردن بلفورت در فیلم « گرگ وال استریت » معرفی کرد که صرفاً به ترفندهای بازاریابی و گسترش فعالیت تمرکز کرده و قدرت تاثیرگذاری و استراتژی های هوشمندانه کراک را برای تبدیل مک دونالد به یک بِرند مهم را به نمایش می گذارد.

در این بخش فیلم اثری تماشایی محسوب می شود که ضرباهنگ مناسبی را به همراه دارد. تماشای دیوانگی ها و جاه طلبی های کراک می تواند یک نمونه ارزشمند برای ایجاد انگیزه محسوب شود. در بخش هایی از فیلم زمانی که کراک می خواهد انگیزه برادران مک دونالد را برای گسترش کسب و کارشان تحریک کند، فعالیت آنان را مقدس جلوه می دهد بطوریکه حتی عنوان می شود تعداد شعبه های مک دونالد می بایست به تعداد کلیساهای هر منطقه باشد؛ خواسته ای که البته این روزها مک دونالد پا را قراتر از آن گذاشته و شعبه های به مراتب بیشتری ایجاد کرده است.

اما زمانی که فیلم به بررسی مستندات ری کراک و مک دونالد می رسد، خبری از مشکلاتی که این بِرند طی سالهای اخیر ایجاد کرده نیست. در « موسس » هیچ اشاره ای به ارزش غذایی و یا مشکلات کارکنان و مسائل دیگر مک دونالد که بسیار جنجالی و مشهور نیز هستند نمی شود و در عوض، از صداقتی بی همتا سخن به میان می آید که حداقل درباره مک دونالد ابداً قابل باور نیست. شاید اگر می شد به سرنوشت برادران مک دونالد هم در فیلم پرداخت می شد و تنها پشتکار و سخت کوشی آنان مطرح نمی شد، می توانستیم به یک توازن نسبی در اثر دست پیدا کنیم اما فیلم بطور بی رحمانه ای در ستایش روند برجسته سازی مک دونالد ساخته شده است.

فیلم همچنین تصویری جذاب و تحسین برانگیز از ری کراک ترسیم می کند که بخشی از آن که شامل سخت کوشی اوست قابل قبول است اما عطش سیری ناپذیر کراک برای کسب موفقیت و شهرت تا این حد نیز بی دردسر نبوده و او در مسیر رسیدن به اوج قله موفقیت، بسیاری از قواعد بازار را از میان برد تا بتواند خود فاتح یکه تاز باشد. اما لی هنکاک علاقه ای نداشته تا این بخش از فعالیت کراک را برجسته نماید. نتیجه این شده که شخصیت وی در فیلم تحسین برانگیز است و می تواند سبب الگوپذیری پذیری بسیاری از مخاطبین شود؛ در حالی که کراک واقعی هرگز نمی توانست تا این حد الهام بخش باشد.

در بخش بازیگری ، مایکل کیتون در نقش ری کراک بازی بسیار خوبی از خود به نمایش گذاشته و حریص بودن و اشتیاق داشتن برای رسیدن به قدرت و ثروت رابه خوبی در طول داستان به نمایش می گذارد. کیتون برای بازی در « موسس » رقیب بزرگی را در کنار خود ندیده و به همین جهت در تمام دقایق فیلم بهترین لحظات در اختیار او بوده است و او نیز به بهترین شکل ممکن از پس ایفای نقش کراک برآمده است.

« موسس » را می توان یک دروغ شیرین از یک کسب و کار بزرگ اما پر از اتفاقات ناخوشایند عنوان کرد که بخش های ناخوشایندش از داستان حذف شده و شکوهی از آن باقی مانده که کمی هم به شاخ و برگ جلالش افزوده شده است. فیلم جدید لی هنکاک به خوبی ری کراک طمع کار و قدرت طلب را به تصویر کشیده و عطش او برای رسیدن به موفقیت را مطرح کرده است. اما اینکه این تصویر ایده آل و مقدس درباره رستوران های مک دونالد ترسیم شود، شاید باعث شود تا اثر را خیلی شبیه به یک بیوگرافی ندانیم، بلکه یک اثر تبلیغاتی جذاب و تماشایی باشد.

موسس : The Founder

کارگردان : John Lee Hancock

نویسنده : Robert D. Siegel

بازیگران :

Michael Keaton…Ray Kroc

Nick Offerman … Dick McDonald

John Carroll Lynch…Mac McDonald

Linda Cardellini … Joan Smith

رده سنی : PG-13 ( مناسب برای افراد بالای 13 سال)

ژانر : بیوگرافی   

زمان : 115 دقیقه

ری کروک واقعی (۱۹۰۲-۱۹۸۴)، همانطور که دانش‎‌آموزان مدرسه کسب و کار و بیش از تعداد کمی از مصرف‌کنندگان فست‌فود می‌دانند، کارآفرینی است که اعداد بزرگ را روی نام رستوران‌های مک دونالد قرار می‌دهد. در دهه ۱۹۵۰، این عدد یک میلیون به پایین بود، اما پس از آن “میلیاردها و میلیاردها” هزینه غیر قابل درک به این نام پیوند خورد.